Z Mariuszem Frankowskim, dyrektorem Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych, rozmawia Marta Śniegocka. 

W ramach Działania 1.3 wydane zostały środki na uzbrojenie terenów inwestycyjnych. Proszę opowiedzieć pokrótce o tym jakie fundusze na ten cel otrzymało Mazowsze i ile projektów udało się zrealizować?

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego i  Działania 1.3 Kompleksowe przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą , Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych ogłosiła  dwa konkursy:  pierwszy w czerwcu 2008 r. i  drugi w marcu 2009 r. Na obydwa konkursy przeznaczono kwotę 280 mln zł. Nabory  te zostały ogłoszone dosyć wcześnie z uwagi na to, że uzbrojenie terenów inwestycyjnych pomaga z sukcesem przyciągnąć inwestorów. Jest to ważne chociażby z powodu podatku CIT, płaconego przez przedsiębiorców, który wspomaga mazowiecki budżet. W sumie, wraz z projektami kluczowymi, zatwierdzonych do dofinansowania zostało 30 projektów na łączną kwotę blisko 360 mln zł, z czego unijne wsparcie wyniosło blisko 277 mln zł.

Ile z tych umów zostało podpisanych?

Na obecną chwilę zawarliśmy 28 umów,  2 umowy są jeszcze w trakcie przygotowań. Ich całkowita wartość wyniesie  284 mln zł.

Ile z tych projektów zostało już zakończonych?

Spośród podpisanych  28 umów, 13 inwestycji  jest już zakończonych.  Wnioskodawcy ponieśli koszty wynoszące aż 116 mln zł, a pozyskane wsparcie ze środków RPO WM wyniosło  92 mln zł. W sumie w ramach Działania 1.3 Kompleksowe przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą , blisko tysiąc hektarów terenów inwestycyjnych  poprawi atrakcyjność  regionu dla wzrostu poziomu inwestycji.  Nie było by to możliwe bez funduszy europejskich.

Czy pozostały jeszcze jakieś środki na uzbrojenie terenów inwestycyjnych?

Przeznaczone na ten cel środki są już prawie wyczerpane. Większość z nich została wydana w ramach tych dwóch konkursów. Dodatkowo zrealizowaliśmy jeszcze projekty kluczowe, i  to właśnie w ramach tych projektów realizowane będą jeszcze inwestycje znajdujące się na liście rezerwowej.

Jakie projekty zostały uznane za kluczowe?

Do kategorii projektów kluczowych zaliczono  m.in. warszawski projekt  pn.: „ Warszawska Przestrzeń Technologiczna -  Centrum Przedsiębiorczości Smolna 6”. Nie jest to projekt mający na celu uzbrojenie terenów inwestycyjnych, ale pewien rodzaj inkubatora przedsiębiorczości. Jego zadaniem jest umożliwianie transferu wiedzy z nauki do praktyki w formie działalności gospodarczej. Centrum Przedsiębiorczości Smolna, będzie uzupełnieniem istniejących inicjatyw w zakresie przestrzeni badawczo-rozwojowych, parkowych i inkubacyjnych. W przypadku tego projektu przekształcono istniejący już budynek.  Zamysłem twórców było stworzenia Centrum jako ośrodka spotkań i wydarzeń, dobrego miejsca do pracy, a jednocześnie przestrzeni wymiany idei i konkretnych rozwiązań. Także inny warszawski projekt  znalazł się na liście projektów kluczowych. W zabytkowej kamienicy na Pradze budowane jest właśnie Centrum Kreatywności Targowa 56 . Młode firmy z branży kreatywnej znajdą tam m.in.: preferencyjne stawki czynszu, szkolenia oraz usługi doradcze i informacyjne, dostęp do wspólnej infrastruktury technicznej i serwisowej. Zadaniem Centrum będzie również ścisła współpraca z instytucjami otoczenia biznesu, przedstawicielami środowisk kreatywnych, wsparcie kreatywnych i innowacyjnych projektów oraz  przedsiębiorstw działających w sektorach kreatywnych. Zgodnie z przygotowaną wstępną koncepcją architektoniczną, planowana inwestycja będzie zajmowała około 2800m2 powierzchni użytkowej.  Zakończenie oraz otwarcie Centrum planowane jest na  połowę 2015 roku.

Na liście projektów kluczowych znalazły się także inwestycje powiatu przasnyskiego  i garwolińskiego oraz miasta Siedlce.

A jakie projekty znajdują się obecnie na liście rezerwowej?

Na obecnej liście rezerwowej znalazł się zatwierdzony już projekt gminy Teresin, będący kontynuacją wsparcia dla strefy inwestycyjnej w powiecie garwolińskim. Miejsce na tej liście zajmuje również projekt pn.: „ Warszawska Przestrzeń Technologiczna - Centrum Innowacji Filtrowa 1a”, który nie będzie teraz  zrealizowany z powodu niewystarczających środków.  Prawdopodobnie taki sam los czeka projekt  Interdyscyplinarnego Centrum Innowacji w Grodzisku Mazowieckim, gdyż jest to duże  i trudne przedsięwzięcie.  Na wsparcie czeka jeszcze projekt gminy Przytyk, polegający na przygotowaniu terenów pod centrum dystrybucji i przetwórstwa rolnego. Spośród tych czterech projektów, największe szanse na pozyskanie dofinansowania ma  gmina Teresin. Oraz Gmina Przytyk.

Czy można powiedzieć, które z powiatów mazowieckich były najbardziej aktywne w pozyskiwaniu funduszy na uzbrajanie terenów?

W ramach Działania 1.3 Kompleksowe przygotowanie terenów pod działalność gospodarczą RPO WM, swój kapitał w pozyskiwaniu funduszy unijnych wzbogacił na pewno powiat przasnyski, który realizuje kilka projektów w ramach tego Działania, a także gmina Grodzisk Mazowiecki , gmina Łochów oraz Powiat Garwoliński.

Który z projektów był największy?

Wydaje mi się, że projekt realizowany przez Powiat Przasnyski pn. „ Dyfuzja procesów rozwojowych na terenie Północnego Mazowsza poprzez kompleksowe uzbrojenie terenów inwestycyjnych w północnej części powiatu przasnyskiego– etap 1 warty blisko 63 mln zł, który otrzymał blisko 30 mln zł dofinansowania jest liderem w ramach tego Działania. Dużym projektem jest także budowa Parku Przemysłowego w Sokołowie Podlaskim  o całkowitej wartości 27 mln zł, z dofinansowaniem blisko 23 mln zł.

Działanie 1.3 to nie tylko uzbrojenie terenów, ale także inne działania mające na celu uatrakcyjnienie terenów dla inwestorów. Jakie projekty dominowały?

Klasyczne projekty realizowane w ramach tego Działania to uzbrojenie działek oraz budowa dróg dojazdowych do terenów inwestycyjnych. Takie projekty jak Centrum Przedsiębiorczości  Smolna w Warszawie czy Park Przemysłowy w Sokołowie Podlaskim są w zdecydowanej mniejszości.  W ramach złożonych wniosków aplikacyjnych dominowało uzbrojenie stref aktywności gospodarczej, poprawa uzbrojenia istniejących już terenów inwestycyjnych, czy budowa dróg dojazdowych.

Jak można ocenić realizację tego Działania?

Teraz wiemy, że można było uprościć część procedur pod kątem formalnym . Dzięki temu mogłoby być więcej aplikujących na poszczególne konkursy. Jednak najważniejsze jest to, że została wykorzystana cała pula środków, a uzbrojone tereny przyciągają inwestorów.

Czy da się już wskazać przykłady pozytywnych wyników działania  funduszy europejskich?

Pozytywnym przykładem wykorzystania środków, w ramach tego Działania jest Przasnyska Strefa Aktywności Gospodarczej. Zakończony pierwszy etap projektu, który już znalazł inwestorów, pozwala na przystąpienie do realizacji drugiego etapu – tym samym jest przykładem dobrych praktyk. Przasnyska Strefa Aktywności Gospodarczej powstała na terenach trawiastego lotniska w Sierakowie. Obejmuje ona około 130 ha terenów. Podzielona jest na mniejsze działki przystosowane do potrzeb potencjalnych inwestorów. Obejmuje tereny, które sukcesywnie uzbrajane są ze środków m.in. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013.

Jeśli samorząd stara się o dofinansowanie na kolejny etap projektu, czy jest rozliczany z rezultatów poprzednich działań np. pozyskania inwestora?

W przypadku tych konkursów trudno mówić o efektach, ponieważ nastąpiły krótko po sobie. Tak naprawdę efekty będzie można ocenić w latach 2014-2015, kiedy wszystkie projekty zostaną zakończone. Bo przygotowanie terenów, to dopiero pierwszy krok. Drugim krokiem jest, pozyskanie na te tereny inwestorów, ale to zależy już od samorządów. Wiadomo, że koniunktura po 2008 r. nie sprzyjała zdobywaniu inwestorów,  albowiem było ich mniej ze względu na spowolnienie gospodarcze. Jednak z informacji, którymi dysponuję, wiadomo, że te projekty budowy SAG wciąż przyciągają inwestorów w mniejszych lub większym stopniu, więc ostatecznie pozytywny efekt powinien zostać osiągnięty.

Wiadomo już, czy uda się zakończyć wszystkie projekty na czas?

Dotychczas zakończonych zostało 13 projektów spośród 28 realizowanych. W tym momencie nie widać, żeby reszta inwestycji  niezrealizowanych była zagrożona. MJWPU monitoruje na bieżąco, co się dzieje w projekcie.  Ostatnie powinny zakończyć się w połowie 2015 roku, co daje jeszcze pół roku zapasu przed ostatecznym terminem zakończenia kwalifikowalności wydatków, który przypada na dzień 31.12.2015 r..

Jak będzie wyglądał okres programowania na lata 2014-2020? Czy będzie w nim miejsce na środki na uzbrajanie terenów inwestycyjnych?

Na dzień dzisiejszy pracujemy nad dokumentami dotyczącymi  nowego okresu  programowania. Zakładamy realizację tego typu działań, ale z większym naciskiem na projekty wspierające innowacyjność. Kluczowe będzie wspieranie przedsiębiorczości i innowacyjności, odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej oraz wspieranie sfery działalności badawczo-rozwojowej. Jednak na razie trudno powiedzieć,  jakimi będziemy dysponować środkami.  Jeśli będzie to możliwe w nowej perspektywie dalej chcielibyśmy kontynuować pomoc na rozwój mazowieckich terenów inwestycyjnych.

Widzi Pan jeszcze duże zainteresowanie projektami uzbrojenia terenów wśród samorządów?

O zainteresowanie projektami  wśród samorządów należałoby pytać już potencjalnych beneficjentów, jednak patrząc na obecną perspektywę finansowania to zapotrzebowanie jest widoczne. Sporo z tych gmin, które do tej pory nie aplikowały. będzie zainteresowanych przygotowaniem terenów inwestycyjnych. Będziemy musieli przeanalizować dotychczasowe projekty i spróbować również uzupełnić to co było do tej pory.

Czy istnieje szansa, że przy nacisku na innowacyjność zostanie wykluczone wsparcie na proste uzbrojenie działek?

Trudno na razie powiedzieć, ale zakładam, że może być tak, że wsparcie będzie ukierunkowane na centra lub tereny inwestycyjne, na których mają być realizowane projekty innowacyjne. Może być również tak, że jakaś pula środków będzie  przeznaczona na proste uzbrojenie terenów inwestycyjnych.

Czy samorządowcy są gotowi na realizację bardziej zaawanasowanych projektów?

Samorządowcy, z którymi rozmawiam, nie przejawiają szczególnej chęci do tworzenia miejsc pod innowacje. Jednak  wydaje mi się, że kiedy zostanie to odgórnie narzucone, będą musieli tworzyć takie strefy innowacyjności. Dla gminy czy powiatu najważniejsze jest, by znaleźć inwestorów zainteresowanych takim gruntem.

A jak wygląda to od strony inwestorów? Myśli Pan, że będą zainteresowani takimi bardziej zaawansowanymi projektami?

W Polsce wciąż jest za mało Parków Naukowo-Technologicznych. Zapewne w dalszym ciągu  istnieje trudność z pozyskaniem inwestorów, ale mam nadzieję, że nasi przedsiębiorcy coraz bardziej dynamicznie zaczną korzystać z dóbr parków przemysłowych  i naukowo-technologicznych do rozwoju swojej działalności. Spotkałem się z przykładem młodego naukowca, który opracował nowy system syntezy białka i miał już  zamówienia na realizacje, jednak potrzebował do tego specjalistycznego laboratorium. Niestety, na Mazowszu nie znalazł. Ostatecznie musiał przeprowadzić się na Dolny Śląsk i wykorzystywać przestrzeń jaką oferuje Wrocławski  Park Technologiczny.

Czego Państwo nauczyli się w tej perspektywie finansowej i co może zmienić przy organizacji podziału środków unijnych?

Ta perspektywa pokazuje możliwość uproszczenia procedur składania wniosków.  Jestem zwolennikiem konkursów bardzo dedykowanych, ograniczonych pod względem podmiotowym lub przedmiotowym oraz wprowadzania konkretnych kwot wsparcia. To spowoduje, że konkursów będzie więcej, ale nie wszyscy będą mogli z nich skorzystać. Nowa perspektywa niesie ze sobą możliwości wykorzystania nowych narzędzi terytorialnych. Mowa tu o zintegrowanych inwestycjach terytorialnych i regionalnych inwestycjach terytorialnych. Oznacza to bardziej geograficzne ukierunkowanie wsparcia. Będzie to musiało być poprzedzone dokładną diagnozą, czy na danym terenie warto tworzyć kolejną strefę inwestycyjną, czy warto uzbrajać dany teren, czy pojawią się inwestorzy lub czy jest potencjał kadrowy.  Jednak ja widzę bardzo optymistycznie przyszły okres programowania i wierzę, że wykorzystamy tę infrastrukturę, która teraz powstała, aby realizować projekty, które zaczną przyciągać polskie firmy, i pomogą im  zdobywać światowy rozgłos.