W obliczu konkurencji ze strony e-commerce oraz dużego nasycenia rynku powierzchniami handlowymi, właściciele centrów handlowych stawiają na ich rozbudowę.

Eksperci oceniają, że na polskim rynku jest jeszcze miejsce na nowe powierzchnie handlowe, ale powoli robi się ciasno. Nowe projekty są analizowane ze wszystkich stron, a właściciele i zarządcy starszych obiektów handlowych szukają pomysłów na utrzymanie zainteresowania klientów. Jednym z nich jest rozbudowa lub modernizacja obiektu handlowego, tak aby dopasować go do potrzeb współczesnego rynku.

Według danych DTZ, w 2014 roku rynek nowoczesnych nieruchomości handlowych w Polsce powiększył się o 466 tysięcy mkw. nowej powierzchni w 28 nowych obiektach i 8 rozbudowach nieruchomości już istniejących. W latach 2010–2014 z 2,4 mln mkw. powierzchni centrów handlowych oddanej do użytkowania około 17 proc. nowych zasobów to powierzchnie handlowe dobudowane do obiektów już działających na rynku. Obecnie (dane z września 2014 r.) ok. 150 tys. mkw. powstającej powierzchni centrów handlowych (co stanowi 1/5 budowanej powierzchni) to rozbudowy starszych istniejących zasobów.

- W miarę dojrzewania rynku właściciele centrów handlowych stają przed nowymi wyzwaniami i zagrożeniami. Rosnąca konkurencja i zmiany w zachowaniu konsumentów, w tym rosnące wymagania klientów co do miejsca i jego estetyki, wymuszają na starszych obiektach konieczność dostosowania się do nowego otoczenia. Rezultatem tych zmian jest rosnąca liczba rozbudów, przebudów oraz procesów przemodelowania centrum handlowego, mających na celu utrzymanie zainteresowania klientów zarówno robieniem zakupów, jak i spędzaniem wolnego czasu w obiekcie – mówi Ewa Derlatka-Chilewicz, zastępca dyrektora w zespole Doradztwa i Analiz Rynkowych, DTZ.

Modernizacja albo powolne wymieranie

Powodów do rozbudowy i modernizacji jest kilka, a każdy dobry. Jednym z nich jest spadek odwiedzalności danego obiektu handlowego. Od kilku lat obserwowany jest spadek liczby odwiedzin centrów handlowych  o 2-3 proc. rocznie.

- Jest to spowodowane kilkoma czynnikami. Jednym z nich jest duże nasycenie dobrami konsumpcyjnymi, zwłaszcza w dużych miastach. To oznacza, że aby zainteresować klientów wizytą w centrum handlowych, trzeba zaoferować nowe, dodatkowe atrakcje np. ściankę wspinaczkową, interesujące restauracje, czy miejsca zabaw dla dzieci – tłumaczy Magdalena Frątczak, dyrektor w Dziale Powierzchni Handlowych w CBRE.

Takie działania przynoszą efekty. Powiększone przed rokiem CH Ferio w Koninie chwali się, że rozbudowa przyniosła znaczący wzrost odwiedzalności, za czym idzie również ponad 25 proc. wzrost sprzedaży wśród najemców.

- W trakcie rozbudowy zwróciliśmy szczególną uwagę na ofertę gastronomiczną, co staje się zasadniczym aspektem w ocenie ofert centrów handlowych, a jednocześnie znaczące w budowaniu szerokiego zasięgu, który obejmuje Ferio. W efekcie wdrożenia projektu zmodernizowania, odświeżenia oraz ponownego wynajęcia części foodcourt, popularność korzystania z oferty gastronomicznej znacznie wzrosła, co pokazują ponad 70 proc. wyższe wyniki sprzedaży – podkreśla Stuart Lang, dyrektor w Balmain Asset Management, asset manager w Centrum Handlowym Ferio.

Przy okazji modernizacji czy powiększenia obiektu jednym z głównych celów jest stworzeniem nowej oferty rozrywkowej, zgodnie z założeniami centrów handlowych trzeciej generacji (gdzie obok funkcji handlowej dużą część powierzchni zajmuje komponent rozrywkowy). Może to być nowoczesne, wielosalowe kino (jak w przypadku CH Ogrody w Elblągu), czy kręgielnia lub miejsce do uprawiania sportu (jak w należącej do Echo Investment Galerii Sudeckiej w Jeleniej Górze).

- Nie myślimy o rozbudowie Galerii Sudeckiej wyłącznie w kategoriach zakupów, ale również rozrywki, kultury czy sportu, dlatego w centrum handlowo-rozrywkowym otworzymy pierwszy w mieście multipleks sieci Helios oraz największy klub fitness Fabryka Formy – mówi Wojciech Gepner z Echo Investment.

Znajdujące się od wielu lat na rynku centrum handlowe musi uatrakcyjniać samą ofertę handlową, dlatego rozbudowa jest szansą na wzbogacenie, czy zróżnicowanie miksu najemców oraz wprowadzenia nowych na rynku marek.

- Centrum Handlowe Rywal istnieje od ponad 26 lat. Od początku funkcjonowania Centrum Handlowego Rywal jego komercjalizacja zawsze była bliska stu procent. Kiedy kilka lat temu naszym najemcom kończyły się umowy najmu, zawarte podczas kolejnej rozbudowy, żaden z nich nie skorzystał z możliwości wyjścia z wynajmowanego lokalu. Miasto potrzebowało silnego, prężnie funkcjonującego centrum – Rywal spełniał te założenia, ale potrzebował uzupełnianie oferty o marki, które do tej pory nie były dostępne w mieście – mówi Katarzyna Czajkowska, rzecznik prasowy właściciela obiektu, funduszu INBAP.

- Jesteśmy bardzo zadowoleni z wyników osiągniętych w Ferio w rok po realizacji projektu rozbudowy. Nie powiedzieliśmy jeszcze jednak ostatniego słowa. Bardzo często inwestorzy nie doceniają potencjału,  jaki drzemie w małych miastach jak Konin, mających populację mniej niż 100 000 mieszkańców. Jednakże wyniki, jakie osiągnęliśmy z najemcami w Ferio w pełni utwierdziły nas w decyzji dotyczącej wdrożenia projektu rozbudowy i pozyskania nowych najemców – mówi Stuart Lang.

Z kolei w największych miastach, gdzie rynek jest bardzo nasycony, zaś konkurencja większa, centra handlowe muszą regularnie modernizować wnętrza, aby nadal przyciągać klientów. W ostatnich latach modernizacji zostało poddane m.in. znane w Warszawie CH Arkadia, na które inwestor Unibail-Rodamco wydał 20 mln zł. W największych aglomeracjach w Polsce w ubiegłym roku miały miejsce dwie rozbudowy: CH Magnolia we Wrocławiu oraz CH Krokus w Krakowie oraz liczne modernizacje.

- Nowe projekty otwierane w miastach o dużym nasyceniu powierzchnią handlową stanowią wyzwanie dla obiektów starzejących się oraz tych, które są gorzej postrzegane przez rynek. Ponieważ otoczenie konkurencyjne zmienia się i poprawia swoją jakość, słabsze centra mogą w coraz większym stopniu mierzyć się z rosnącym wakatem. To w rezultacie może osłabić ich pozycję rynkową, jeśli odpowiednie działania zapobiegawcze nie zostaną podjęte. Takie zjawisko zaobserwujemy nie tylko w małych ośrodkach, ale także w niektórych największych miastach – mówi Anna Wysocka, dyrektor Działu Wynajmu Powierzchni Handlowych, JLL.

Okazja do zmiany wizerunku

Rozbudowa i modernizacja jest również okazją do zmiany charakteru obiektu, szczególnie jeśli mamy do czynienia ze starszym centrami. Ciekawy jest przypadek otwartego w grudniu 2014 roku Outletu Białystok. Outlet powstał w miejsce Galerii Podlaskiej, która od kilku lat nie radziła sobie najlepiej, dlatego zamiast galerii handlowej powstało centrum outletowe. Również w Jeleniej Górze istniejące od kilkunastu lat CH Echo, należące do Echo Investment, zostało zmienione na Galerię Sudecką. Poza modernizacją centrum handlowego, na zakupionej obok centrum działce, powstanie park handlowy.

- Decyzja o rozbudowie CH Echo była efektem dokładnych analiz rynkowych, a także wsparta doświadczeniem, jakie posiadamy w sferze rozbudowy dobrze działających centrów pierwszej generacji – rozbudowy Galerii Echo w Kielcach i CH Echo w Bełchatowie (obecnie Galeria Olimpia) były dużym sukcesem komercyjnym. CH Echo w Jeleniej Górze to obiekt, który cieszy się niezmienną od kilkunastu lat popularnością. Postanowiliśmy wykorzystać potencjał tego miejsca i dostosować je do obecnych oczekiwań klientów i najemców. Naszym celem nie jest jednak stworzenie powiększonego centrum handlowego. Stąd idea wzbogacenia inwestycji o park handlowy - Galerię Sudecką i retail park traktujemy jako zintegrowany kompleks o rozbudowanych i różnorodnych funkcjach – mówi Wojciech Gepner.

Odświeżenie obiektu daje szanse ponownie spozycjonować centrum handlowe na rynku. Przy okazji modernizacji w 2012 roku, Centrum Handlowe Klif zmieniło nazwę na Dom Mody Klif i postawiło na ekskluzywne marki. Atmosferę mają podkreślać m.in. koncerty fortepianowe na żywo w strefie relaksu. Z kolei mająca rozpocząć się w połowie 2015 roku rozbudowa CH Auchan w Gdańsku prezentowana jest jako przekształcenie obiektu w bardziej rodzinny.

- W rozbudowanym Centrum Handlowym Auchan Gdańsk planowane jest stworzenie placu zabaw o powierzchni ponad 400mkw., z bogatą ofertą dla różnych grup wiekowych, gdzie rodzice będą mogli zostawić swoje pociechy pod opieką doświadczonych osób. W obiekcie udostępniony będzie także pokój rodzica z dzieckiem, wyposażony między innymi w przewijak, podajnik na ręcznik papierowy czy podgrzewacz do butelek – mówi Monika Kuzka, menedżer Centrum Handlowego Auchan Gdańsk.

Inwestorzy wykorzystują również modernizację do poprawy parametrów technicznych budynku, wprowadzenia systemów oszczędzania wody i energii, a także certyfikacji całego obiektu.

- Modernizacja i rozbudowa centrum pozwoli obiektowi ubiegać się o certyfikat BREEAM na poziomie bardzo dobrym (Very Good). Proces certyfikacji centrum jest w toku - mówi przedstawiciel CBRE Real Investors, inwestora CH Ogrody.

W przypadku rozbudowanej Galerii Piaseczno (dawniej Auchan Piaseczno) nastąpi certyfikacja BREEAM obejmująca nowopowstałą przestrzeń handlową o powierzchni 83 tys. mkw. z 220 sklepami oraz część rozrywkową liczącą ok. 6 tys. mkw.

Rozbudować, ale z pomysłem

Rozbudowa i modernizacja centrum handlowego odbywa się zwykle w działającym centrum handlowym, co może powodować utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu obiektu.

- Czasem klient nie wie, co się dzieje, jak dojechać, gdzie parkować, w efekcie jest zniechęcony do centrum i przenosi się do innego obiektu, a potem trudno o jego powrót, a co za tym idzie cierpią na tym najemcy, obroty spadają i mimo nakładów na remont galerii klientów jest mało, lub wracają zbyt wolno. Trzeba o to zadbać zanim zaczniemy inwestycję, klient jest najważniejszy – mówi Renata Kusznierska, dyrektor zespołu wynajmu powierzchni handlowych CEE, DTZ.

Kolejnym problem może być fakt, że centrum handlowe, szczególnie starsze, często znajduje się w centrum miasta, w otoczeniu zwartej zabudowy. Dobrym przykładem jest CH Rywal w Białej Podlaskiej, który powiększył się już po raz trzeci, a jego powierzchnia powiększyła się 7 raz od 1988 roku.

- Największym wyzwaniem przy ostatniej, największej rozbudowie CH Rywal z 2014 roku było z pewnością jak najlepsze zagospodarowania przylegającego do pierwotnej części terenu oraz przemyślane skomunikowanie części istniejącej z rozbudowywaną. Rywal położony jest w ścisłym centrum miasta, w sąsiedztwie rynku oraz w obszarze chronionym – inwestycja wymagała więc także stałych konsultacji z miejscowym konserwatorem zabytków oraz architektury klasycznej, w układzie „kamieniczkowym”. Najnowsza rozbudowa spowodowała zmiany w kosmetyce pierwotnej części – jej odświeżenie i unowocześnienie. Co niewątpliwie przyczyniło się do zwiększenia atrakcyjności miejsca –  mówi Katarzyna Czajkowska.

Z działających w Polsce prawie 400 centrów handlowych większość powstała przed 2009 rokiem, a ponad 40 proc. ma już więcej niż 10 lat.  Według statystyk DTZ do 2016 roku udział w rynku centrów handlowych starszych niż 5 lat wyniesie 70 proc., z tego 43 proc. to obiekty powyżej 10 lat. Nie dziwi zatem, że trend rozbudowy i modernizacji będzie trzymał się mocno i w najbliższych miesiącach możemy się spodziewać powiększenia m.in. Atrium Copernicus w Toruniu (I kw. 2015 r.), Galerii Pomorskiej w Bydgoszcz (jesień 2015 r.), czy obiektów należących do Echo Investment.

- Spółka Echo Investment planuje kolejne inwestycje. Jedną z ich jest rozbudowa CHR Galaxy w Szczecinie. Realizacja inwestycji rozpocznie się w II kwartale br. Jej zakończenie zaplanowano na koniec 2016 roku. Otwarcie nowej części odbędzie się na początku 2017. Wartość projektu to 100 mln zł. W ramach inwestycji zostanie również przeprowadzona wymiana całej elewacji dotychczasowego obiektu. W związku z tą inwestycją powstanie około 500 nowych miejsc pracy – mówi Wojciech Gepner.