Dofinansowanie z unijnych pieniędzy w ramach programu Horyzont 2020 może być dla przedsiębiorców bardziej atrakcyjne, niż z programów krajowych. Firma doradcza PwC przygotowała krótki przewodnik po tym programie.

Tylko w roku 2014 przewidziano 4,5 mld EUR na projekty badawcze w ramach programu Horyzont 2020, podczas gdy cały budżet programu wynosi niemal 80 mld euro. Najwięcej bo 700 mln euro, przeznaczono w 2014 r. na technologie informacyjne i komunikacyjne, a na inwestycje w bezpieczną i czystą energię oraz zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan po 600 mln euro.

- Obecnie przedsiębiorcy mogą ubiegać się o dofinansowanie z aż 64 konkursów, z których pierwsze będą zamykane już wiosną 2014 r. Warto zwrócić uwagę, że w programie Horyzont 2020 Komisja po raz pierwszy bardzo dokładnie określiła poszczególne tematy pod kątem merytorycznym i sprecyzowała czego powinien dotyczyć projekt badawczy oraz jakie przynieść rezultaty. A to w praktyce oznacza, że wnioski aplikacyjne będą musiały dokładnie odpowiadać na przedstawione oczekiwania, bez możliwości dodawania działań wynikających z własnych potrzeb, a wykraczających poza dany temat badawczy - wyjaśnia Beata Tylman, dyrektor w zespole ds. pomocy publicznej PwC.

Komisja Europejska jeszcze nigdy nie wyasygnowała tak dużej sumy na poczet jednego programu badawczego, jednak wraz z wysokością środków skomplikowała się także jego struktura.

-  Aby ułatwić przedsiębiorcom poruszanie się po konkursach dostępnych w ramach Horyzontu 2020, przygotowaliśmy jako PwC specjalną mapę ilustrującą poszczególne programy i podprogramy oraz ich miejsce na osi czasu – podkreśla Beata Tylman z PwC.

Horyzont 2020 opiera się na trzech tzw. Filarach, które z kolei dzielą się na Programy i Podprogramy, calle (konkursy) i tematy. Za priorytetowe w zakresie B+R Komisja Europejska uznała:
•    Doskonała baza naukowa, czyli dofinansowanie najlepszych badaczy jako FILAR 1
•    Wiodąca pozycja w przemyśle, czyli ugruntowanie europejskiej pozycji w innowacyjnych branżach jako FILAR 2
•    Wyzwania społeczne, czyli wsparcie projektów odpowiadających na istotne dla społeczeństwa kwestie jako FILAR 3

- Najbardziej obiecujący z perspektywy firm jest drugi i trzeci filar, który jest skierowany bezpośrednio na dofinansowanie projektów przedsiębiorców. W przypadku Horyzontu 2020 wyjątkowo istotnym czynnikiem sukcesu jest selekcja tych tematów, które najlepiej odpowiadają planowanym projektom. Przy takiej precyzji ze strony Komisji w określeniu zakresów tematycznych, może okazać się, że w momencie wyboru złego konkursu projekt nie otrzymuje dofinansowania, a konkursy do których mógł zostać pozytywnie zakwalifikowany, już są zamknięte – wyjaśnia Beata Tylman.

W ramach Horyzontu 2020 przewidziano szereg uproszczeń w porównaniu z dotychczasowymi programami KE.

-  ramach Horyzontu 2020 wszystkie czynności odbywać się będą drogą elektroniczną, łącznie z podpisaniem umowy oraz częścią sprawozdawczą projektu. Ponadto skróceniu ulegnie czas podpisywania umów do około 8 miesięcy licząc od zgłoszenia wniosku do konkursu, co w praktyce oznacza dla przedsiębiorstw szybszy dostęp do środków – podkreśla Beata Tylman, dyrektor PwC.

W ramach Horyzontu 2020 przewidziano także spójne zasady niezależnie od konkursów (np. sposób rozliczania kosztów pośrednich i bezpośrednich) oraz mniejszą liczbę kontroli i audytów finansowych w projektach. Nowością w ramach programu Horyzont 2020 jest specjalny instrument – funkcjonujący poza regularnymi konkursami – przeznaczony dla małych i średnich firm. Zakłada on, że przedsiębiorcy mogą składać aplikacje indywidualnie tj. bez tworzenia konsorcjów z przynajmniej 3 niezależnych podmiotów z różnych krajów wymaganych w pozostałych konkursach w ramach Horyzontu 2020.

- Dla wielu firm instrument ten może okazać się bardziej atrakcyjny niż granty dotychczas dostępne w Polsce. Gwarantowany poziom dotacji na etap badań określony został na poziomie 70 proc., instrument zawiera także wiele ciekawych tematów, w tym dedykowany branży IT. Do pozytywów należy także zaliczyć fakt, że Horyzont 2020 uwzględnia różne fazy trwania projektu - od studium wykonalności, poprzez opracowanie pomysłu, aż do jego wdrożenia na rynek. Bardzo ciekawe jest uwzględnienie coauchingu i mentoringu, które może być szansą dla innowacyjnych i rozwijających się firm - mówi Beata Tylman.

Ocena projektów w ramach Horyzont 20202 dokonywana będzie na bazie tylko 3 kryteriów merytorycznych, w porównaniu do innych programów badawczych dostępnych w Polsce, to wielokrotnie mniej. Dla każdego z kryteriów przewidziano po 5 punktów: doskonałość (przełomowy charakter prac, rozwiązanie problemu, podejście interdyscyplinarne), wpływ (opis przewidywanych skutków działania, zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez innowacje, skuteczność proponowanych środków komunikacji, rozpowszechnianie i wykorzystanie wyników projektu), jakość i efektywność wdrożenia (spójność i skuteczność planu pracy, kompetencje wnioskodawcy/ców, struktury i procedury zarządzania).

W Horyzont 2020 zastosowano także bardzo ciekawe podejście do kwalifikowanych działań w ramach projektu (tzw. actions) i związanych z nimi poziomów gotowości technologii - Technology Readiness Levels (TRL). Rodzaje projektów podzielono na dwa główne typy (w zakresie 2 i 3 filaru, pod kątem projektów dla przedsiębiorców) tj. działania badawcze i innowacyjne – dofinansowanie 100 proc. Są to projekty badawcze, które tylko w uzasadnionych przypadkach zawierają fazę demonstracji lub pilotażu. Zazwyczaj utożsamia się ten typ z poziomami gotowości technologii do maksymalnie poziomu 6 (skala TRL ma 9 poziomów). Drugi typ to działania innowacyjne – 70 proc. dofinansowania – projekty zazwyczaj zaczynające się od poziomu TRL 5, czyli po testach laboratoryjnych mające na celu demonstrację rozwiązań i doprowadzenie do rozwiązania gotowego do wprowadzenia na rynek. Niektóre tematy badawcze zawierają w swoich opisach wprost oczekiwanie jaki poziom TRL ma być na początku, a jaki na końcu projektu.

- Przedsiębiorcy, nawet prowadzący projekty badawczo – rozwojowe, nie zawsze biegle orientują się w poziomach gotowości technologii. Będzie to na pewno zagadnienie, które będzie wymagało zdobycia dodatkowej wiedzy. Wiedza ta przyda się nie tylko w ramach Horyzontu 2020, ale także w polskich programach badawczych, gdzie nomenklatura TRL jest coraz częściej wykorzystywana np. w ramach kryteriów oceny merytorycznej – mówi Beata Tylman z PwC.