PRS na fali wznoszącej
Jeszcze do niedawna nie podejrzewaliśmy, że rynek najmu instytucjonalnego znajdzie w Polsce swoje miejsce. Byliśmy przekonani, że Polacy wolą mieszkać „na swoim”, spłacać kredyt, bo to zapewnia im stabilizację. Jednak jeszcze przed pandemią można było zaobserwować początki rozwoju sektora PRS. Okazało się, że młodzi ludzie wybierają wynajem, bo chcą czuć się wolni i niekoniecznie związani z kredytem na kolejne 30 lat. Ostatnie dwa lata jeszcze bardziej pokazały w jak niepewnych czasach żyjemy – również pod kątem finansowym i zawodowym. Rosnące stopy procentowe, inflacja oraz koszty przyczynią się do tego, że coraz więcej osób będzie decydowało się na wynajem.
– Co istotne także eksperci finansowi postrzegają ten segment jako bardzo bezpieczny, z dużym potencjałem. Nieruchomości mieszkaniowe coraz częściej są rozważane przez liczących się inwestorów instytucjonalnych. W III kw. 2021 roku liczba mieszkań w segmencie PRS w Polsce wynosiła ok. 5,5 - 6,5 tys. lokali. Zakontraktowanych lub będących w budowie było ok. 25 tys. Wyciągnęliśmy więc lekcję ze sceptycznego podejścia i już nie zakładamy z góry, że trendy z zachodu się u nas, czy na innym rynku Europy Środkowo-Wschodniej, nie zadomowią. Bogatsi o to doświadczenie odważniej działamy w Rumunii czy na Węgrzech, które mają duży potencjał dla rozwoju sektora PRS. Na razie najem instytucjonalny stawia tam pierwsze kroki, a lokalni przedsiębiorcy jeszcze nie widzą w nim potencjału. Jednak śmiało mogę powiedzieć, że będą to kraje, w których PRS zrobi karierę. – mówi Paweł Brodzikn.
Paweł Brodzik, Dyrektor Zarządzający Tétris, Hub Lead – CEE & Germany
Reklama
Reklama
Dla deweloperów jest to wciąż raczkujący segment rynku, który zasadniczo różni się od standardowych inwestycji realizowanych z myślą o klientach indywidualnych. Więcej jest, niż w przypadku tradycyjnej mieszkaniówki, procesów do zaplanowania, większa jest liczba podwykonawców, inna specyfika produktu końcowego – to wymaga wypracowania innych metod zarządzania projektem.
– W prowadzeniu projektów fit-out w inwestycjach na wynajem bardzo przydają się nasze doświadczenia z realizacji dużych obiektów hotelowych. Dobrze wiemy, jakie materiały są nie tylko estetyczne, ale przede wszystkim trwałe. Skala tego typu obiektów, przy kilkudziesięciu mieszkaniach wymaga także posiadania sieci zaufanych podwykonawców, dostawców i producentów, którzy są w stanie zapewnić wymagane ilości materiałów w planowanym terminie. Na koncie mamy już realizacje zarówno z segmentu premium, np. apartamenty Złota 44 czy Cosmopolitan, jak i te kierowane do klasy średniej – przygotowywane dla firm takich jak: RealCo, Aurec czy Dom Development. – mówi Rajmund Węgrzynek.
Reklama
Dokąd zmierzamy? – potencjał 2022 roku
Zarówno wpływy pandemii, czyli m.in. mniejsza podaż nowych inwestycji, jak i coraz silniejsza potrzeba wdrażania w sektorze nieruchomości komercyjnych zrównoważonego rozwoju, wywołana także zmieniającymi się regulacjami, przyczyniają się do rosnącej liczby projektów związanych z modernizacją i przebudową budynków. Jedne dotyczą tych stosunkowo młodych, wybudowanych w ciągu ostatnich dekad. Inne z kolei obejmują te zabytkowe, którym przywracany jest dawny blask, a jednocześnie otrzymują one nowe funkcje – biurowe, hotelowe, handlowe etc.
– W ostatnich latach Tétris realizował coraz więcej projektów modernizacyjnych. Spodziewamy się, że liczba fit-outów, także w formule Design x Build, w istniejących inwestycjach będzie nadal rosła. Zarządcy i właściciele czy to nieruchomości z branży biurowej, retail, czy hotelowych chcą podążać za trendami i konkurować z nowymi obiektami. Ważny jest także aspekt dekarbonizacji i zrównoważonego budownictwa. Ciekawa sytuacja jest w branży retail – tu ewidentnie widać zwrot w kierunku projektów mixed-use. W centrach handlowych część przestrzeni przeobrażanych jest w biura czy strefy rekreacyjno-rozrywkowe. Niezwykle interesującym i rozwojowym trendem są też kompleksy wielofunkcyjne powstające z wykorzystaniem zabytkowej tkanki budynków. Mogą oferować bazę handlowo-usługową, mieszkalną, hotelową, biurową, jak i rozrywkową. Organizują różnego typu festiwale, wystawy i eventy rodzinne. Taka strategia realizowana jest m.in. w Centrum Praskim Koneser, Elektrowni Powiśle, Hali Koszyki czy Browarach Warszawskich, gdzie byliśmy wykonawcami wielu imponujących powierzchni. – mówi Rajmund Węgrzynek.
Reklama
Poza zmianami wynikającymi z estetyki, potrzeby wdrożenia zmian technologicznych czy funkcjonalnych, spora część starszych nieruchomości będzie przebudowywana pod kątem nowych norm ekologicznych.
– Od 2023 roku zgodnie z nowymi regulacjami dotyczącymi dekarbonizacji firmy będą raportować o ESG. Poza tym w świecie biznesu zrównoważony rozwój przestaje być już czymś wyjątkowym, a zaczyna być postrzegany jako obowiązkowy element DNA firmy. W efekcie nie chodzi tylko o to, by siedziby firm znajdowały się w certyfikowanych biurowcach, ale by odpowiadać na potrzeby użytkowników, którzy oczekują by wszystko co jest obecnie tworzone w świecie nieruchomości konsekwentnie brało pod uwagę zrównoważone środowisko. Te wszystkie czynniki będą miały wpływ na decyzje zarządców budynków dotyczące kolejnych modernizacji. – mówi Paweł Brodzik.
2022 rok z pewnością będzie kolejnym, trudnym do przewidzenia czasem. Niemniej warto podkreślić, że rynek nieruchomości komercyjnych ma w sobie duży potencjał, właśnie dzięki zmianom jakich doświadczał i doświadcza. Jego ewolucja, której byliśmy świadkami w 2021 roku będzie trwała, a uczestnicy rynku muszą się do niej dostosować i wyciągnąć z niej jak najwięcej korzyści, zarówno dla siebie jak i otaczających społeczności.
