Gospodarowanie odpadami a w szczególności ich składowanie, powinno być wykonywane zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska, Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów. Działania prowadzone niezgodnie z zapisami wyżej wymienionych podstaw prawnych, w tym deponowanie odpadów nieznanego pochodzenia w miejscach do tego nieprzeznaczonych, powodują powstanie nielegalnego składowiska odpadów. Odkrywane są one najczęściej w obszarach leśnych i wyrobiskach oddalonych od zabudowań lub na nieruchomościach opuszczonych, niemonitorowanych.
Największym ryzykiem, jakie niosą za sobą nielegalne składowiska jest brak informacji o pochodzeniu i składzie deponowanych odpadów stąd, szacowanie ryzyka zdrowotnego oraz środowiskowego jest utrudnione. Dodatkowo, składowiska te są najczęściej ogólnodostępne i pomimo, że są oddalone od zabudowań, nie można wykluczyć narażenia osób postronnych na utratę zdrowia lub nawet życia w wyniku kontaktu z odpadami. Nielegalne składowiska mogły powstawać również w wyniku likwidacji zakładów produkcyjnych, które w trakcie likwidacji zrzucały odpady produkcyjne na powierzchnię ziemi, zasypując je gruntem lub innymi materiałami, w celu ograniczenia ilości substancji, które powinny być poddane utylizacji przed zamknięciem zakładu.
Posiadając wiedzę na temat istnienia nielegalnego składowiska odpadów, należy ten fakt zgłosić Policji oraz Wojewódzkiemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska. Od niedawna jest możliwość wykonania zgłoszenia poprzez aplikację mObywatel. Wśród kategorii zgłoszeń znajduje się m.in. nielegalne składowanie/zakopywanie odpadów, zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancjami.
