W krajach Unii Europejskiej inwestują głównie inne kraje członkowskie. Dlatego cały kontynent, również Polska, traci w inwestycjach zagranicznych.

W najnowszym raporcie World Investment Report 2014, przygotowanym przez UNCTAD, Konferencję Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju, Polska zajęła 13. pod względem atrakcyjności inwestycyjnej na najbliższe 3 lata, co oznacza awans o jedno miejsce w stosunku do ubiegłego roku.

To dobra wiadomość, ale tegoroczny wynik bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) już nie zachwyca – z Polski odpłynęło 6 mld dolarów i po raz pierwszy mieliśmy wynik ujemny. Eksperci uspokajają – to tylko statystyka, wynikająca z tego, że UNCTAD opiera się na danych banków centralnych.

- W Polsce zlikwidowano podmioty specjalnego przeznaczenia i wycofano kapitał w tranzycie o wartości 7,1 mld dolarów, a także sprzedano udziały kapitałowe o wartości 2,8 mld dolarów, zaś holding finansowy ograniczył działalność o 2,4 mld dolarów. W sumie wycofano 12,3 mld dolarów, co po odjęciu tej kwoty od wyniku oznacza, że do Polski wpłynęło  6,2 mld dolarów. Jest to najlepszy wynik w nowych krajach Unii Europejskiej – komentuje prof. Zbigniew Zimny, ekspert ONZ ds. BIZ.

Jednocześnie nawet wynik 6,2 mld dolarów jest gorszy od tego z 2012 roku, kiedy Polska mogła się pochwalić BIZ (łącznie z kapitałem w tranzycie) na poziomie prawie 12 mld dolarów.

Europa traci na europejskich inwestycjach

Słaby wynik Polski to w dużej mierze kwestia wciąż trwającej stagnacji w Europie. Poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Europie pochodzących z krajów europejskich wynosi 60-65 proc. W 2013 r. BIZ w Europie wyniosły 246 mld dolarów, czyli 28 proc. proc. BIZ z 2007 r. To powoduje, że w pierwszej 10. krajów przyjmujących bezpośrednie inwestycje na świecie znalazło się tylko jedno europejskie państwo – Hiszpania (9.).

- Mamy do czynienia z najdłuższym w historii okresem odbudowy. Wciąż brakuje jeszcze 25 proc. do rekordu z przedkryzysowego 2007 roku – mówi prof. Zimny.

Podczas gdy inne regiony wychodzą na prostą, w Unii Europejskiej wzrost BIZ następuje bardzo powoli. W dużej mierze jest to związane z faktem, że większość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w UE pochodzi właśnie z państw członkowskich, natomiast wśród 10 największych inwestorów na świecie z Europy pochodzą jedynie Niemcy (7.), Holandia (9.) oraz Szwecja (10.). Przed kryzysem najwięcej inwestycji pochodziło właśnie z Europy (55 proc.), obecnie to poniżej 20 proc.

- Obecnie prawie 40 proc. inwestycji pochodzi z krajów rozwijających się (w 2007 r. – 17 proc.). Do tej pory wiele krajów europejskich było w pierwszej 10. Obecnie dominują Stany Zjednoczone (1.), powróciła również Japonia (2.). W 2007 r. Unia Europejska zainwestowała 1,2 bln dolarów, zaś w 2013 r. było to 250 mld dolarów – mówi Zbigniew Zimny.

Polska ma się dobrze


Na tle Europy, nasz kraj wypada dobrze. Poza awansem pod względem atrakcyjności lokalizacji BIZ (awans na 13., podczas gdy w pierwszej 20 znalazło się tylko 5 krajów europejskich, a Polska jest jedynym z Europy Środkowo-Wschodniej) możemy pochwalić się również innymi wynikami.

- Polska znalazła się na szóstej pozycji w Europie pod względem wartości projektów inwestycyjnych typu greenfield przyciągniętych w 2013 r. – podkreśla ekspert ONZ ds. BIZ.

W pierwszej połowie 2014 roku wartość zamkniętych przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych projektów wyniosła 1,5 mld euro. Spośród 20 zamkniętych projektów ponad połowa (11) to inwestycje produkcyjne, w tym 6 pochodzi z sektora motoryzacyjnego. Pod względem kraju inwestora liderem nie są już Stany Zjednoczone, a Niemcy. Wiele inwestycji trafiających do PAIiIZ to kolejne projekty firm już działających w Polsce.

- 70 proc. reinwestycji świadczy o zaufaniu inwestorów do naszego kraju. Zazwyczaj uważa się, że dobry wynik to 30-60 proc. reinwestycji - zaznacza wiceprezes PAIiIZ Anna Polak-Kocińska.

- Polska to kraj, w którym inwestorzy mogą realizować nawet więcej niż wcześniej zakładali - dodaje Paweł Tynel, dyrektor Zespołu Ulg i Dotacji Inwestycyjnych EY.

Teraz Polska musi się skoncentrować na przyciąganiu projektów R&D, ponieważ tracimy powoli atrakcyjność dla prostych projektów typu montownia.

- Ważne jest, żeby znać swoją wartość i nie przejmować się do końca statystykami, a zamiast tego patrzeć raczej na liczbę miejsc pracy – uważa Iwona Chojnowska-Haponik, dyrektor Departamentu Inwestycji Zagranicznych.

Tutaj nie ma powodów do zmartwień, ponieważ według raportu E&Y Polska zajęła 3. w Europie pod względem ilości nowo utworzonych miejsc pracy przez BIZ oraz 2. w Europie pod względem ilości miejsc pracy tworzonych przez 1 projekt BIZ.