Zmieniająca się rzeczywistość gospodarcza nie omija systemu podatkowego. W jakim stopniu zmiany te dotykają również podmioty strefowe? W rozmowie z Krystianem Bortlikiem oraz Anną Lucyga-Bierbaumer, doradcami podatkowymi i członkami Zespołu Deloitte ds. Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE), próbujemy odpowiedzieć na kilka pytań, które nurtują podatników strefowych.

W ostatnim czasie wprowadzanych jest wiele zmian w obszarze prawa podatkowego, przykładowo wejście w życie tzw. klauzuli obejścia prawa podatkowego czy niedawna „rewolucja” w zakresie cen transferowych. Czy są jakieś zmiany, na które szczególną uwagę powinni zwrócić przedsiębiorcy działający w specjalnych strefach ekonomicznych (SSE)?

Krystian Bortlik: Na wstępnie warto zaznaczyć, że kontrole rozliczeń CIT zdarzały się zasadniczo dosyć rzadko. W przypadku podmiotów działających na terenie SSE było one wręcz wyjątkowe. W ostatnich kilku miesiącach obserwujemy jednak dużą zmianę podejścia i działania organów podatkowych w tym zakresie, które zaczynają przyjmować odmienną postawę od dotychczasowej oraz wydają się być wyposażone w lepsze narzędzia. Już pod koniec 2015 r. i na początku 2016 r. Minister Finansów wydał kilka komunikatów, w których zapowiadał wzmożone kontrole podatkowe, które rozpocząć się miały wiosną 2016 r. Przykładowo, w komunikacie z 5 lutego 2016 r. Minister Finansów poinformował, iż w II kwartale br. przeprowadzone zostaną kontrole skoncentrowane na podmiotach, które w ubiegłych latach, pomimo znacznej dynamiki przychodów, nie zapłaciły w ogóle podatku dochodowego od osób prawnych (PDOP). Jeśli chodzi o przedsiębiorców działających na terenie specjalnych stref ekonomicznych, to do tej pory mogli oni czuć się zasadniczo bezpiecznie, bowiem kontrole w zakresie PDOP zazwyczaj ich omijały. Przytoczona zapowiedź Ministra Finansów wskazuje jednak, iż niebawem mogą oni znaleźć się pod lupą kontrolujących, ponieważ w istocie również mogą spełniać przywołane kryteria. Mamy informacje, iż takie kontrole w zakresie PDOP u „strefowiczów” już się rozpoczęły.

Ponadto, wydaje się, iż wprowadzenie jednolitego pliku kontrolnego ułatwi urzędom skarbowym m.in. typowanie podmiotów dla celów kontroli podatkowej, bowiem będą one posiadać więcej bieżących informacji na temat podatnika, na poziomie operacyjnym.

Czy poza możliwymi kontrolami podatkowymi u podmiotów strefowych, są inne niepokojące sygnały?

Anna Lucyga-Bierbaumer: Pewną delikatną zmianę obserwujemy również w zakresie interpretacji indywidualnych wydawanych na rzecz podmiotów strefowych. Jak wiemy, nieliczne regulacje prawne dotyczące zagadnień SSE powodują, iż w praktyce powstaje wiele wątpliwości w zakresie bieżącego rozliczenia zwolnienia podatkowego, przez co tak istotne jest stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych. Pewne powszechnie akceptowane do tej pory przez organy podatkowe schematy zaczynają jednak być kwestionowane w bieżących interpretacjach indywidualnych. Przykładowo można tutaj wskazać interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 3 lutego 2016 r., sygn. IBPB-1-2/4510-764/15/JW., w której zakwestionowana została alokacja odsetek związanych z działalnością zwolnioną i opodatkowaną – bieżącą oraz inwestycyjną – za pomocą klucza przychodowego, o którym mowa w ustawie o PDOP. Innym przykładem niepokojących interpretacji związanych z ustalaniem wyniku zwolnionego, są m.in. wydane 4 lipca 2016 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (sygn. IBPB-1-2/4510-549/16/AK, IBPB-1-2/4510-522/16/AK), w których organ podatkowy wskazał, iż przychód otrzymany od klienta w postaci rekompensaty wynikającej ze zmniejszonego zamówienia wyrobów „strefowych”, aniżeli uzgodniono pierwotnie w umowie, nie wynika z prowadzenia działalności wskazanej w zezwoleniu i w związku z tym podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Naszym zdaniem należy obserwować, czy w najbliższych miesiącach wydawane interpretacje indywidualne będą zbieżne z wcześniejszymi poglądami wyrażanymi przez organy podatkowe, czy też mamy do czynienia ze stopniowo umacniającym się trendem kwestionowania dotychczasowej – wydawałoby się ugruntowanej już – praktyki strefowej.

Jak reagują na te zmiany przedsiębiorcy strefowi?

Krystian Bortlik: W rozmowach z inwestorami strefowymi, zaobserwowaliśmy większe niż do tej pory zainteresowanie przeglądem rozliczeń podatkowych w ramach SSE. Klienci pytają przede wszystkim o możliwość weryfikacji metodologii ustalania wyniku podatkowego w podziale na działalność zwolnioną i opodatkowaną. Coraz częściej interesują ich również przeglądy wydatków kwalifikowanych i weryfikacja limitu dostępnej pomocy publicznej. Czyli obszarów, które do tej pory najczęściej pozostawały poza sferą zainteresowania zarówno podatników, ale także organów. Duże zainteresowanie tymi właśnie kwestiami jest zapewne naturalną reakcją na zmiany, o których mówiliśmy na początku. Przede wszystkim przegląd rozliczenia podatku dochodowego umożliwia podatnikom minimalizowanie ryzyka późniejszego zidentyfikowania nieprawidłowości na etapie kontroli podatkowej. Weryfikacja limitu dostępnego zwolnienia podatkowego pozwala natomiast ocenić wielkość buforu bezpieczeństwa podatkowego. W dużej mierze bowiem to właśnie dostępna pula pomocy może zabezpieczyć podatnika przed ewentualnym powstaniem zaległości podatkowej w wyniku kontroli.

Jakie działania powinny wobec tego podejmować obecnie podmioty strefowe w celu minimalizacji ryzyka w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych?

Anna Lucyga-Bierbaumer: Rekomendujemy zastanowienie się, czy są obszary rozliczeń PDOP (w tym pod kątem kalkulacji dochodu zwolnionego), które mogą budzić wątpliwości organów podatkowych. Już sama świadomość istnienia i identyfikacji takich obszarów, stanowi często cenną informację dla podatnika. Kolejnym krokiem powinno być odpowiednie zaadresowanie tak zidentyfikowanych obszarów, co obecnie wydaje się być działaniem dosyć pilnym. Niekoniecznie każdorazowo musi to oznaczać wprowadzanie rewolucyjnych zmian w stosowanym od wielu lat podejściu. Niemniej może okazać się to konieczne w przypadku, jeśli brak jest jakichkolwiek argumentów przemawiających za tym, iż podejście stosowane dotychczas jest prawidłowe. Z naszego doświadczenia wynika jednak, iż w przypadku podmiotów strefowych, głównym źródłem ryzyka jest często brak szczegółowych przepisów, które regulowałyby pewne kwestie. W takiej sytuacji, jedynie uzyskanie przez podatnika interpretacji indywidualnej potwierdzającej prawidłowość przyjętej metody zapewni mu bezpieczeństwo podatkowe. Wielokrotnie spotykamy się z sytuacją, iż podmioty strefowe stosując wybrane podejście, bazują na pozytywnych interpretacjach wydanych na rzecz innych podmiotów i przyjmują, iż przedmiotowe podejście jest na tyle powszechne, iż potwierdzenie jego prawidłowości we własnym zakresie nie jest konieczne. Znane nam są jednak przykłady, gdzie pomimo wieloletniego potwierdzania przez organy podatkowego danego podejścia, nagle następuje jego zmiana (jak przykładowo w odniesieniu do sposobu rozliczania zwolnienia podatkowego w przypadku posiadania więcej niż jednego zezwolenie SSE) i podmioty, które takiej interpretacji nie uzyskały, nie mają odpowiedniego zabezpieczenia. Jesteśmy świadomi istnienia pewnych obszarów problematycznych z zakresu rozliczeń PDOP wśród podmiotów strefowych, które najczęściej są źródłem ryzyka podatkowego. Do takich obszarów należą m.in.: podział przychodów z działalności innej niż operacyjna na zwolnione i opodatkowane, właściwa klasyfikacja PKWiU dla podstawowej produkcji i świadczonych usług, rozliczanie różnic kursowych, instrumentów zabezpieczających czy korzystanie z usług kooperantów oraz wiele innych specyficznych dla danej branży czy też dla danego podmiotu. Podczas przeprowadzania analizy prawidłowości rozliczeń, rekomendujemy zatem zwrócenie szczególnej uwagi na wymienione obszary.